Tín chỉ Carbon Công Cụ Phòng Vệ CBAM Và Thuế Carbon

Tín chỉ carbon cũng đóng vai trò như công cụ phòng vệ trước cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) và các loại thuế carbon khác. Nhờ đó, doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro chi phí khi xuất khẩu, đồng thời nâng cao vị thế cạnh tranh bằng việc đổi mới công nghệ, tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải.

Tín chỉ carbon là một đơn vị đo lường được sử dụng để định lượng khí nhà kính (GHG) mà một tổ chức hoặc cá nhân giảm thiểu hoặc loại bỏ khỏi môi trường. Mỗi tín chỉ carbon thường tương đương với 1 tấn khí Carbon dioxide (CO2) hoặc một tấn GHG khác quy đổi sang CO2 tương đương (CO2e).

Về bản chất, tín chỉ carbon là một loại giấy phép phát thải cho phép một doanh nghiệp xả ra một lượng GHG nhất định trong một kỳ hạn cụ thể. Chúng là một loại tài sản môi trường có thể giao dịch, lưu trữ hoặc bù trừ.

Mỗi tín chỉ carbon tương đương với 1 tấn CO2 hoặc một tấn CO2 tương đương (CO2e)

Bối cảnh chung trên thế giới và tại Việt Nam

Bối cảnh Tín chỉ Carbon trên thế giới

Thị trường tín chỉ carbon đã hình thành từ sau Nghị định thư Kyoto năm 1997 và ngày càng mở rộng dưới tác động của Thỏa thuận Paris 2015, khi các quốc gia cùng cam kết cắt giảm phát thải để hạn chế mức tăng nhiệt toàn cầu. Hiện nay, thị trường carbon toàn cầu vận hành theo hai cơ chế chính: thị trường bắt buộc (compliance market) và thị trường tự nguyện (voluntary market).

• Ở thị trường bắt buộc, các chính phủ và khu vực như Liên minh châu Âu triển khai hệ thống mua bán phát thải (EU ETS), buộc doanh nghiệp phải tuân thủ hạn ngạch phát thải hoặc mua tín chỉ bù đắp.
• Trong khi đó, thị trường tự nguyện cho phép doanh nghiệp, tổ chức hoặc cá nhân chủ động mua tín chỉ để trung hòa lượng khí thải của mình, qua đó đáp ứng các mục tiêu ESG và nâng cao uy tín thương hiệu.

Trong giai đoạn gần đây, thị trường carbon tự nguyện có tốc độ phát triển nhanh, với hàng nghìn dự án trên toàn cầu tập trung vào năng lượng tái tạo, lâm nghiệp, nông nghiệp và công nghệ thu giữ carbon. Tuy nhiên, thị trường này cũng vấp phải nhiều tranh luận liên quan đến tính minh bạch, độ tin cậy và sự khác biệt trong cách đo lường tín chỉ.

Bối cảnh Tín chỉ Carbon tại Việt Nam

Tại Việt Nam, khung pháp lý và chính sách liên quan đến tín chỉ carbon đang dần được hoàn thiện, gắn liền với tiến trình hội nhập quốc tế về biến đổi khí hậu. Từ khi tham gia Nghị định thư Kyoto và Thỏa thuận Paris, Việt Nam đã cam kết giảm phát thải GHG và hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 như tuyên bố tại COP26. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 cùng các nghị định hướng dẫn đã chính thức đưa khái niệm tín chỉ carbon vào hệ thống pháp luật, tạo cơ sở để xây dựng thị trường carbon trong nước.

Hiện nay, Việt Nam đang chuẩn bị triển khai sàn giao dịch tín chỉ carbon thí điểm (2025), dự kiến đặt tại Thành phố Hồ Chí Minh và bắt đầu vận hành vào năm 2029. Song song với đó, nhiều dự án tạo tín chỉ đã được triển khai, nổi bật nhất là việc bán 10,3 triệu tín chỉ carbon từ rừng tự nhiên cho Ngân hàng Thế giới với tổng giá trị hơn 51,5 triệu USD vào năm 2023 (khu vực Quảng Bình, Nghệ An). Đây được coi là bước đi quan trọng, khẳng định tiềm năng của Việt Nam trong việc tham gia sâu hơn vào các cơ chế trao đổi tín chỉ quốc tế.

Tín chỉ carbon góp phần trung hoà carbon

Với hơn 14 triệu hecta rừng, cùng tiềm năng to lớn trong nông nghiệp và năng lượng tái tạo, Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia có nhiều lợi thế để phát triển thị trường carbon. Tuy nhiên, thách thức vẫn còn hiện hữu, như khung pháp lý chưa hoàn thiện, chi phí chứng nhận cao, hạn chế về dữ liệu và năng lực giám sát,…. Chính vì vậy, giai đoạn 2025 – 2030 sẽ mang tính quyết định, khi Việt Nam vừa phải hoàn thiện hệ thống quản lý vừa hỗ trợ doanh nghiệp Việt nâng cao năng lực để tham gia thị trường một cách minh bạch và hiệu quả.

Lợi ích thiết thực của tín chỉ Carbon với doanh nghiệp

Tuân thủ và đáp ứng nghĩa vụ giảm phát thải

Tín chỉ carbon là công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp đáp ứng các quy định pháp lý về giảm phát thải GHG. Với lộ trình phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, những cơ sở phải kiểm kê GHG sẽ dần có nghĩa vụ tuân thủ quy định giảm phát thải bắt buộc. Tham gia thị trường tín chỉ carbon không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý mà còn trực tiếp đóng góp vào mục tiêu phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2050 – cam kết quốc tế quan trọng của Việt Nam.

Tín chỉ carbon giúp doanh nghiệp tuân thủ và đáp ứng nghĩa vụ giảm phát thải

Tạo ra nguồn doanh thu và cơ hội tài chính

Ngoài việc tuân thủ, tín chỉ carbon còn mang đến cơ hội tài chính lớn. Doanh nghiệp triển khai dự án giảm phát thải có thể bán lượng tín chỉ dư thừa để tạo nguồn doanh thu bền vững.

Điều đáng lưu ý là giá tín chỉ trong nước thường thấp hơn rất nhiều so với quốc tế (5 USD/tấn so với 20-30 USD/tấn, thậm chí 100 USD/tấn ở châu Âu), mở ra tiềm năng khai thác nguồn lợi nhuận lớn nếu kết nối được với thị trường toàn cầu.

Không chỉ vậy, doanh nghiệp sở hữu tín chỉ carbon cũng dễ dàng tiếp cận vốn xanh ưu đãi, trong khi chi phí tổng thể cho giảm phát thải cũng được tối ưu hơn. Đầu tư sớm vào các dự án carbon vì thế có thể mang lại lợi ích kép: vừa giảm chi phí, vừa tạo nguồn thu lâu dài. Đây là một phần quan trọng trong lộ trình chuyển đổi xanh cho doanh nghiệp.

Nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh

Trong bối cảnh các tiêu chuẩn ESG ngày càng được coi trọng, việc tham gia thị trường carbon giúp doanh nghiệp khẳng định trách nhiệm xã hội và nâng cao hình ảnh thương hiệu. Đây được coi như “hộ chiếu xanh” để doanh nghiệp gia nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là ở những thị trường xuất khẩu khó tính như EU.

Tín chỉ carbon cũng đóng vai trò như công cụ phòng vệ trước Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) và các loại thuế carbon khác. Nhờ đó, doanh nghiệp giảm rủi ro chi phí xuất khẩu, đồng thời nâng cao vị thế cạnh tranh quốc tế bằng việc đổi mới công nghệ, tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải.

Phát triển và quản lý tài sản môi trường

Không chỉ là công cụ tuân thủ, tín chỉ carbon còn được coi như một loại tài sản môi trường có thể giao dịch và tích trữ. Doanh nghiệp có thể bổ sung tín chỉ carbon vào danh mục đầu tư, sử dụng để bù trừ hoặc phòng ngừa rủi ro trước những thay đổi về chính sách phát thải trong tương lai.

Đối tác tư vấn phát triển tín chỉ carbon tại Việt Nam

VP Carbon là công ty thành viên của Vũ Phong Energy Group – Công ty hàng đầu về phát triển năng lượng sạch tại Việt Nam. VP Carbon chuyên cung cấp các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp giảm phát thải khí nhà kính ở cả 3 phạm vi một cách hiệu quả với lộ trình rõ ràng và minh bạch. VP Carbon cùng đồng hành với doanh nghiệp trên hành trình hướng tới Net-Zero thông qua các dịch vụ liên quan đến giảm phát thải, chứng nhận năng lượng tái tạo, tín chỉ carbon và báo cáo ESG,… Từ đó, giúp doanh nghiệp chuyển đổi xanh từng bước chắc chắn, rõ ràng, thu hút nhà đầu tư và đối tác quốc tế, mang tới lợi thế cạnh tranh bền vững.