Khái niệm và ý nghĩa của phát triển bền vững về môi trường

Phát triển bền vững về môi trường đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành một tương lai xanh và bền vững cho cả con người và hành tinh. Để hiểu và thực hiện đúng phát triển bền vững về môi trường, chúng ta cần làm quen với khái niệm, nguyên tắc, lợi ích, và biện pháp cụ thể. 

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp một cái nhìn chi tiết về phát triển bền vững về môi trường, giúp bạn hiểu sâu sắc hơn về vấn đề này.

Khái niệm và ý nghĩa của phát triển bền vững về môi trường

Phát triển bền vững về môi trường là sự kết hợp hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường trong quá trình phát triển. Với ý nghĩa lớn lao đối với sự sống và phát triển, nó góp phần bảo vệ sức khỏe con người, duy trì đa dạng sinh học, và thúc đẩy phát triển kinh tế.

Ảnh minh hoạ AI: Phát triển bền vững về môi trường

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, phát triển bền vững về môi trường cũng đối mặt với nhiều thách thức, đặt ra cơ hội và yêu cầu sự đổi mới.

Hiện nay, môi trường đang phức tạp với biến đổi khí hậu, ô nhiễm không khí, nước và đất, cháy rừng, mất rừng gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và kinh tế. Để giải quyết vấn đề này, cần có biện pháp cụ thể và hiệu quả từ cấp cá nhân đến cấp quốc gia và quốc tế. Bền vững về môi trường là một trong ba yếu tố quan trọng của phát triển bền vững, kèm theo phát triển kinh tế và xã hội.

Bền vững về môi trường là quá trình đảm bảo rằng các hoạt động kinh tế và xã hội không gây hại cho môi trường và tài nguyên thiên nhiên, mà ngược lại, phải bảo vệ và cải thiện chúng cho hiện tại và tương lai.

Nguyên tắc của phát triển bền vững về môi trường

Để xây dựng phát triển bền vững về môi trường, cần tuân thủ các nguyên tắc quan trọng:

Nguyên tắc Tích hợp: Nhận thức về sự tương tác giữa kinh tế, xã hội và môi trường, đồng thời đảm bảo sự hòa hợp trong các chính sách và biện pháp phát triển bền vững. Nguyên tắc này yêu cầu phải xem xét các mục tiêu và lợi ích của các bên liên quan, cũng như các tác động và hậu quả của các hoạt động phát triển đối với môi trường. Nguyên tắc này cũng khuyến khích sử dụng các công cụ và phương pháp tích hợp, như đánh giá tác động môi trường, kế hoạch hóa địa bàn, quản lý tài nguyên chung, hệ thống thông tin môi trường và chỉ số phát triển bền vững.

Nguyên tắc Hành động tích cực: Thực hiện biện pháp tích cực để giải quyết vấn đề môi trường, nhằm ngăn chặn khủng hoảng và thiệt hại không thể đảo ngược. Tập trung vào các biện pháp ngăn chặn, kiểm soát và giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường. Nguyên tắc này đòi hỏi phải có sự chủ động và sáng tạo trong việc tìm kiếm và áp dụng các giải pháp phát triển bền vững, như sử dụng các công nghệ xanh, nâng cao năng lực quản lý môi trường, thúc đẩy hành vi tiêu dùng bền vững, tham gia vào các hợp tác quốc tế và khu vực về môi trường.

Ảnh minh hoạ AI: Phát triển bền vững về môi trường

Nguyên tắc Trách nhiệm: Tham gia và chịu trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường. Khuyến khích sự tham gia và đóng góp từ tất cả các bên liên quan trong việc xây dựng và thực hiện chính sách, quy định và tiêu chuẩn môi trường. Nguyên tắc này nhấn mạnh vai trò và trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức xã hội và cá nhân trong việc bảo vệ môi trường. Nguyên tắc này cũng khuyến khích việc tăng cường sự minh bạch, giám sát và thực thi pháp luật về môi trường, cũng như việc thúc đẩy sự tham gia của công chúng và các bên có lợi ích trong quá trình ra quyết định và thực hiện các dự án phát triển.

Nguyên tắc Công bằng: Đảm bảo công bằng trong phân phối và sử dụng tài nguyên và lợi ích môi trường giữa các quốc gia, nhóm xã hội và thế hệ. Cân nhắc giữa lợi ích ngắn hạn và dài hạn, lợi ích tư nhân và lợi ích cộng đồng. Nguyên tắc này yêu cầu phải tôn trọng và bảo vệ quyền lợi và nhu cầu của các nhóm xã hội dễ bị tổn thương và bị bỏ rơi, như người nghèo, người dân tộc thiểu số, phụ nữ, trẻ em và người cao tuổi. Nguyên tắc này cũng yêu cầu phải chia sẻ công bằng các gánh nặng và lợi ích của việc bảo vệ môi trường giữa các quốc gia, đặc biệt là giữa các nước phát triển và nước đang phát triển. Nguyên tắc này cũng nhắc nhở chúng ta phải bảo vệ quyền lợi và nhu cầu của các thế hệ tương lai, không để cho họ phải chịu đựng những hậu quả tiêu cực của sự phát triển hiện tại.

Lợi ích của phát triển bền vững về môi trường

Trong thế kỷ 21, môi trường đang đứng trước nhiều thách thức nghiêm trọng, như biến đổi khí hậu, suy thoái đất đai, mất rừng, ô nhiễm nước và không khí, đe dọa đến sự tồn tại và phát triển của con người và hành tinh. Để đối phó với những thách thức này, chúng ta cần phải có một chiến lược phát triển bền vững về môi trường, tức là phát triển kinh tế và xã hội mà không làm hại đến môi trường. Phát triển bền vững về môi trường mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho con người và hành tinh:

Bảo vệ Sức khỏe Con người: Đảm bảo không khí, nước và thực phẩm sạch, giảm ô nhiễm môi trường để cải thiện sức khỏe con người và chất lượng cuộc sống. Ô nhiễm môi trường là một trong những nguyên nhân gây ra nhiều bệnh tật và tử vong trên thế giới, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Bảo vệ môi trường giúp giảm thiểu các nguy cơ sức khỏe liên quan đến không khí, nước và thực phẩm bẩn, như bệnh hô hấp, tiêu chảy, nhiễm trùng, ung thư và dị ứng. Bảo vệ môi trường cũng giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của con người, bằng cách tạo ra một môi trường sống lành mạnh, an toàn và thoải mái.

Bảo tồn Đa dạng Sinh học: Bảo vệ và nâng cao đa dạng của các loài thực vật và động vật giúp duy trì sự cân bằng sinh thái và hỗ trợ phát triển khoa học, y học và công nghệ. Đa dạng sinh học là nguồn gốc của nhiều dịch vụ sinh thái quan trọng, như điều hòa khí hậu, lọc nước, chống xói mòn, thụ phấn, phân hủy chất thải và duy trì chu trình dinh dưỡng. Đa dạng sinh học cũng là nguồn cung cấp nhiều tài nguyên thiên nhiên, như thực phẩm, nông sản, thuốc, vật liệu và năng lượng. Đa dạng sinh học cũng là cơ sở cho nhiều nghiên cứu khoa học, y học và công nghệ, như phát triển các loại thuốc mới, cải tiến các giống cây trồng, tạo ra các sản phẩm sinh học và khám phá các quy luật tự nhiên.

Bảo tồn Tài nguyên và Môi trường sống: Sử dụng thông minh và bền vững tài nguyên tự nhiên như nước, đất đai, rừng, năng lượng và khoáng sản để đảm bảo tính bền vững cho thế hệ hiện tại và tương lai. Tài nguyên tự nhiên là những yếu tố thiết yếu cho sự tồn tại và phát triển của con người, nhưng chúng cũng bị giới hạn và có thể bị cạn kiệt nếu sử dụng quá mức hoặc lãng phí. Bảo tồn tài nguyên tự nhiên giúp duy trì nguồn cung cấp và chất lượng của chúng, như tiết kiệm nước, tái chế rác, trồng rừng, sử dụng năng lượng tái tạo và khai thác khoáng sản hợp lý. Bảo tồn tài nguyên tự nhiên cũng giúp bảo vệ các môi trường sống quan trọng cho sự đa dạng sinh học, như đầm lầy, rừng mưa nhiệt đới, sa mạc và đại dương.

Tạo việc làm và Phát triển Kinh tế: Phát triển các ngành kinh tế thân thiện với môi trường như nông nghiệp, lâm nghiệp, du lịch sinh thái và tái chế rác giúp tạo ra thu nhập và đóng góp vào sự phát triển kinh tế. Các ngành kinh tế thân thiện với môi trường là những ngành kinh tế có ít tác động tiêu cực hoặc có tác động tích cực lên môi trường, như giảm lượng khí thải nhà kính, tiết kiệm năng lượng, bảo vệ đa dạng sinh học và tăng cường dịch vụ sinh thái. Các ngành kinh tế thân thiện với môi trường có thể tạo ra nhiều việc làm và thu nhập cho người lao động, đặc biệt là ở các khu vực nông thôn và miền núi. Các ngành kinh tế thân thiện với môi trường cũng có thể góp phần vào sự phát triển kinh tế bền vững, bằng cách tăng trưởng GDP, nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút đầu tư và du lịch, và giảm thiểu chi phí xã hội và môi trường.

Mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính các lĩnh vực đến năm 2030*

(Kèm theo Nghị định số 06/2022/NĐ-CP ngày 07 tháng 01 năm 2022 của Chính phủ)

Bộ quản lý lĩnh vực	Lĩnh vực	Mục tiêu giảm thải khí nhà kính tối thiểu giai đoạn đến năm 2030 (triệu tấn CO2tđ)**
Tổng giảm nhẹ phát thải khí nhà kính tối thiểu giai đoạn đến năm 2030, trong đó:		563,8
Bộ Công Thương	– Sản xuất năng lượng – Tiêu thụ năng lượng trong công nghiệp	268,5
Bộ Giao thông vận tải	– Tiêu thụ năng lượng trong giao thông vận tải	37,5
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn	– Tiêu thụ năng lượng trong nông nghiệp – Sản xuất nông nghiệp – Lâm nghiệp	129,8
Bộ Xây dựng	– Các quá trình công nghiệp – Tiêu thụ năng lượng trong sản xuất xi măng – Tòa nhà	74,3
Bộ Tài nguyên và Môi trường	– Xử lý chất thải	53,7

* Theo Đóng góp do quốc gia tự quyết định cập nhật năm 2020.

** Số liệu báo cáo giảm thải khí nhà kính của năm 2021, 2022 sẽ được ước tính.

Vai trò quan trọng khi giảm phát thải và Thúc đẩy sử dụng năng lượng tái tạo

Năng lượng tái tạo là năng lượng được sản xuất từ các nguồn thiên nhiên có khả năng tái tạo như mặt trời, gió, nước, sinh khối… Năng lượng tái tạo có vai trò quan trọng trong việc giảm thải và đảm bảo sự phát triển bền vững vì nó có những ưu điểm sau:

• Giảm sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng hóa thạch, giảm chi phí nhập khẩu và tăng cường an ninh năng lượng.
• Giảm ô nhiễm không khí, nước và đất do khai thác, vận chuyển và sử dụng năng lượng hóa thạch.
• Tạo ra nhiều cơ hội việc làm, thu nhập và phát triển kinh tế-xã hội cho các vùng sử dụng năng lượng tái tạo.

Việt Nam là một trong những đất nước có điều kiện, tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo rất lớn. Theo Bộ Công Thương, tổng công suất các dự án điện gió và điện mặt trời đã đưa vào vận hành đến tháng 6 năm 2020 là khoảng 6.000 MW, chiếm 10% tổng công suất điện đất nước. Ngoài ra, Việt Nam cũng có nhiều dự án khác về năng lượng sinh khối, năng lượng thủy điện nhỏ và năng lượng biển.

Theo Nghị quyết 55-NQ/TW 2020 định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam trong đó mục tiêu giảm thải khí nhà kính từ hoạt động năng lượng so với kịch bản phát triển bình thường ở mức 15% vào năm 2030, lên mức 20% vào năm 2045.

Nghị quyết 55-NQ/TW 2020 chiến lược phát triển năng lượng quốc gia

Phát triển bền vững về môi trường là xu hướng quan trọng, yêu cầu sự đổi mới và hợp tác chặt chẽ từ cộng đồng quốc tế. Việc thực hiện mục tiêu giảm lượng khí nhà kính cũng là một phần quan trọng của nỗ lực toàn cầu để giữ hành tinh xanh và lành mạnh cho thế hệ tương lai.

Với sự đóng góp của mỗi người dân và cộng đồng, chúng ta có thể xây dựng một môi trường sống bền vững và thúc đẩy sự phát triển toàn diện, không chỉ cho hiện tại mà còn cho những thế hệ tiếp theo.

(Nguồn: https://vuphong.vn/phat-trien-ben-vung-ve-moi-truong/)