Điện Khí Hóa Năng Lượng Sạch Giải Pháp Giảm Phát Thải Dệt May

Nghiên cứu của GEI (2024) cũng nhấn mạnh rằng điện khí hoá chỉ thực sự giảm phát thải khi nguồn điện đến từ năng lượng sạch. Khi điện lưới vẫn chứa tỷ lệ lớn từ nguyên liệu hoá thạch, việc chuyển đổi có thể chưa giảm phát thải trong ngắn hạn (đến năm 2030). Để đạt được mục tiêu Net Zero ngành dệt may, các doanh nghiệp cần có chiến lược rõ ràng cho việc sử dụng năng lượng tái tạo.

Ngành dệt may đang chịu áp lực lớn trong việc giảm phát thải carbon hiệu quả và chuyển đổi sang sản xuất bền vững. Khi hơn một nửa nhu cầu năng lượng của ngành đến từ các quy trình nhiệt (nhuộm, sấy, gia nhiệt, hoàn tất…), việc điện khí hoá bằng năng lượng sạch – tức thay thế nhiên liệu hoá thạch bằng các thiết bị điện sử dụng điện tái tạo – đang nổi lên như giải pháp cốt lõi giúp ngành đạt mục tiêu Net Zero.

Theo các nghiên cứu mới nhất của Global Efficiency Intelligence (GEI, 2024-2025) và WWF-H&M Group (2024), **điện khí hoá** (electrification) có thể **giảm tới 50% phát thải CO₂, tăng hiệu suất năng lượng**, và **cải thiện an toàn lao động**, đặc biệt khi kết hợp với **nguồn điện sạch từ năng lượng mặt trời hoặc năng lượng gió**. Việc áp dụng giải pháp điện mặt trời cho nhà máy dệt may là một hướng đi chiến lược.

Điện khí hoá bằng năng lượng sạch

Ngành Dệt May: Nhu Cầu Nhiệt Khổng Lồ và “Điểm Nóng” Phát Thải Carbon

Ngành dệt may toàn cầu hiện chiếm khoảng **4% tổng lượng phát thải khí nhà kính**, góp phần đáng kể vào **biến đổi khí hậu**. Phần lớn phát thải đến từ việc đốt than, dầu hoặc khí để tạo ra hơi nước, nước nóng và khí nóng phục vụ các công đoạn như nhuộm, tẩy, sấy, định hình, hoặc hoàn tất vải – những quy trình tiêu tốn nhiều điện khí hóa nhiệt trong ngành dệt may.

Theo GEI (2024), **nhiệt năng chiếm hơn 50% tổng nhu cầu năng lượng của nhà máy dệt**, và **khoảng 25-30% năng lượng bị thất thoát trong quá trình tạo và truyền hơi nước**. Đây chính là “điểm nghẽn” khiến ngành khó giảm phát thải nếu vẫn phụ thuộc vào nhiên liệu hoá thạch, cản trở việc giảm phát thải dệt may.

Cơ cấu phân bổ điện năng và nhiệt năng trong nhà máy dệt tổng hợp (trích trong nghiên cứu của GEI, 2024)

Công đoạn kéo sợi tiêu thụ phần lớn điện năng (41%), tiếp đến là dệt và chuẩn bị dệt (18%). Trong khi đó, các công đoạn xử lý ướt như chuẩn bị (tẩy hồ, tẩy trắng, v.v.), nhuộm/in và hoàn tất chiếm phần lớn năng lượng nhiệt tiêu thụ (50%). Ngoài ra, một lượng lớn năng lượng nhiệt bị thất thoát trong quá trình tạo và phân phối hơi nước (35%).

Phần lớn hơi nước được sử dụng trong các công đoạn xử lý ướt, vì vậy **điện khí hóa các hệ thống cung cấp và sử dụng nhiệt trong xử lý ướt** có tiềm năng rất lớn trong việc giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch và cắt giảm phát thải khí nhà kính (GHG) trong ngành dệt may. Đây là một trong những lợi ích điện khí hóa bằng năng lượng sạch rõ rệt nhất.

Điện khí hoá – tức **thay thế các lò hơi than, dầu bằng công nghệ sử dụng điện** – giúp loại bỏ phát thải tại chỗ, đồng thời tăng **hiệu suất năng lượng** nhờ tránh thất thoát nhiệt.

Bốn Hướng Điện Khí Hóa Khả Thi Trong Dệt May

Báo cáo “Electrification of Heating in the Textile Industry” từ GEI (2024) đã phân tích chi tiết bốn con đường công nghệ điện khí hoá chính có thể áp dụng cho ngành dệt, cung cấp cái nhìn sâu rộng về nghiên cứu GEI điện khí hóa:

1. Máy bơm nhiệt công nghiệp (Industrial Heat Pumps) – đặc biệt hiệu quả cho các quy trình ướt như nhuộm, giặt, tẩy.

2. Nồi hơi điện (Electric Steam Boilers) – thay thế lò hơi đốt than hoặc khí.

3. Lò dầu nhiệt điện (Electric Thermal Oil Boilers) – phục vụ sấy, định hình hoặc hoàn tất.

4. Thiết bị điện hoá trực tiếp (Electric Dryers, Stenters) – áp dụng cho các công đoạn có thể gia nhiệt trực tiếp bằng điện.

Kết quả mô phỏng của nghiên cứu GEI điện khí hóa năm 2024 cho thấy: nếu toàn bộ các nhà máy tại Trung Quốc, Nhật Bản và Đài Loan cùng chuyển sang điện khí hoá, **lượng năng lượng tiêu thụ giảm tới 1/3**, còn **phát thải CO₂ giảm 45-54%** vào năm 2050. Điều này chứng minh tiềm năng to lớn của điện khí hóa để đạt Net Zero.

Điện khí hoá bằng năng lượng sạch

Đáng chú ý, các công nghệ điện khí hoá năng lượng sạch như máy bơm nhiệt và nồi hơi điện **đã thương mại hoá hoàn toàn**, dễ dàng lắp đặt và tích hợp vào dây chuyền hiện có – điều mà nhiều doanh nghiệp dệt Việt Nam có thể triển khai ngay. Đây là yếu tố quan trọng để nâng cao vị thế cạnh tranh quốc tế.

Tuy nhiên, nghiên cứu của GEI (2024) cũng nhấn mạnh rằng **điện khí hoá chỉ thực sự giảm phát thải chỉ khi nguồn điện đến từ năng lượng sạch**. Khi điện lưới vẫn chứa tỷ lệ lớn từ nguyên liệu hoá thạch, việc chuyển đổi có thể **chưa giảm phát thải trong ngắn hạn (đến năm 2030).**

Điện Khí Hóa Chỉ Thực Sự Hiệu Quả Với Năng Lượng Sạch

“Nếu nhà máy điện khí hoá mà vẫn dùng điện lưới chưa phải năng lượng xanh, hiệu quả giảm phát thải có thể thấp hoặc thậm chí tạm thời tăng. Nhưng nếu sử dụng điện từ năng lượng tái tạo dệt may – thông qua DPPA hoặc điện mặt trời áp mái, lượng phát thải CO₂ có thể giảm ngay lập tức.” – Trích trong báo cáo của GEI, 2024. Điều này cũng góp phần vào việc thực hiện hành trình tới Net Zero của các doanh nghiệp.

Nghiên cứu chỉ ra rằng khi doanh nghiệp **mua điện tái tạo trực tiếp (DPPA)** hoặc **lắp đặt điện mặt trời tại chỗ**, lượng phát thải CO₂ giảm **ngay từ thời điểm chuyển đổi**, đồng thời **chi phí năng lượng** cũng giảm đáng kể trong dài hạn nhờ tránh biến động giá nhiên liệu hoá thạch. Điều này giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí năng lượng dài hạn.

Điện khí hoá chỉ thực sự giảm phát thải chỉ khi nguồn điện đến từ năng lượng sạch

Việt Nam: Từ Năng Lượng Sinh Khối Đến Điện Khí Hóa Kết Hợp Năng Lượng Sạch

Tại Việt Nam, nhiều nhà máy dệt đã chuyển từ sử dụng năng lượng than đá sang sinh khối (trấu, củi ép). Tuy nhiên, theo nghiên cứu “Electrifying the Textile and Apparel Sector in Vietnam” của WWF và H&M Group (2024), **sinh khối không phải giải pháp bền vững lâu dài** bởi những lý do:

• Phát thải CO₂ sinh học từ sinh khối vẫn cao (tương đương với than khi tính theo vòng đời)

• Khó truy xuất nguồn gốc và nguy cơ phá rừng

• Nguồn cung hạn chế, giá biến động mạnh

• Ô nhiễm không khí tại chỗ vẫn đáng kể

WWF khuyến nghị ngành dệt Việt Nam nên **chuyển thẳng từ sinh khối sang “điện khí hoá kết hợp năng lượng tái tạo”**. Trong các nhà máy thử nghiệm của H&M tại Việt Nam, **nồi hơi điện và máy bơm nhiệt** đã chứng minh khả năng giảm **50-100% lượng phát thải CO₂**, cải thiện môi trường làm việc nhà máy và giảm rủi ro vận hành.

Đặc biệt, khi **kết hợp điện khí hoá năng lượng sạch với điện mặt trời công nghiệp hoặc DPPA**, chi phí sản xuất trở nên **cạnh tranh hơn so với sinh khối**, đồng thời giúp doanh nghiệp đảm bảo tuân thủ tiêu chuẩn Net Zero và các yêu cầu khắt khe của chuỗi cung ứng quốc tế (Zara, H&M, Patagonia…).

Điện Khí Hóa Bằng Năng Lượng Sạch – Con Đường Tăng Tốc Tới Net Zero cho Ngành Dệt May

Sự chuyển đổi sang điện khí hoá bằng năng lượng sạch không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là **chiến lược kinh tế – môi trường bền vững** cho ngành dệt may Việt Nam và khu vực. Khi điện tái tạo ngày càng rẻ, công nghệ điện khí hoá ngày càng sẵn có, và các cơ chế chính sách ngày càng rõ ràng, đây chính là **thời điểm vàng để doanh nghiệp hành động**. Đây là một giải pháp năng lượng tái tạo toàn diện.

**“Điện khí hoá bằng năng lượng sạch không chỉ giúp ngành dệt may giảm phát thải, mà còn giúp doanh nghiệp tự chủ năng lượng, ổn định chi phí và củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.”**

Tài liệu tham khảo:

1. Hasanbeigi, A., & Zuberi, J. (2024). Electrification of heating in the textile industry: A techno-economic analysis for China, Japan, and Taiwan (Revision 1 – June 2024). Global Efficiency Intelligence, LLC. https://www.globalefficiencyintel.com/electrification-of-heating-in-the-textile-industry

2. WWF & H&M Group. (2024). Electrifying the textile and apparel sector in Vietnam. World Wide Fund for Nature (WWF). Link

3. Springer, C., & Hasanbeigi, A. (2025). Leveraging demand response to electrify heating in the textile industry in Southeast Asia. Global Efficiency Intelligence, LLC. https://www.globalefficiencyintel.com/leveraging-demand-response-to-electrify-heating-in-the-textile-industry-in-southeast-asia